شبکههای کامپیوتری امروزه بخش جداییناپذیر از زندگی روزمره و دنیای کسب و کار هستند. این شبکهها از دو بخش اصلی تشکیل میشوند: بخش فعال (Active) و بخش پسیو (Passive). در حالی که شبکههای فعال به تجهیزات و سختافزارهای قابل برنامهریزی مانند سوئیچها، روترها و سرورها اشاره دارند، شبکههای پسیو به زیرساختهای فیزیکی اشاره دارند که برای اتصال و راهاندازی شبکهها به کار میروند.
خدمات پسیو شبکه به طور عمده به طراحی، نصب و نگهداری زیرساختهای فیزیکی و بیبرنامهریزی شبکهها مربوط میشود. این خدمات شامل نصب کابلکشیهای شبکه، توزیع و نصب اتصالات و پچپنلها، رکها، کابلهای فیبر نوری، داکتها و تجهیزات پسیو دیگری است که برای ساختاردهی شبکه و اطمینان از انتقال دادهها بهطور موثر و ایمن استفاده میشود.
در ابتدا، طراحی و برنامهریزی زیرساخت شبکه یکی از مهمترین مراحل در راهاندازی شبکههای پسیو است. این طراحی باید به گونهای باشد که در آینده نیاز به ارتقاء یا تغییرات خاصی نداشته باشد. استفاده از استانداردهای بینالمللی مانند ISO و TIA/EIA در طراحی زیرساختهای پسیو بسیار مهم است. این طراحی شامل انتخاب نوع کابل، محل نصب پچپنلها، جایگذاری سوکتهای شبکه، انتخاب کابلهای فیبر نوری یا مسی و چگونگی سازماندهی رکها میشود.
یکی از مهمترین بخشهای خدمات پسیو شبکه، نصب کابلهای شبکه است. کابلهای شبکه میتوانند از نوع مسی (Cat5, Cat6, Cat6a, Cat7) یا فیبر نوری باشند. انتخاب نوع کابل بستگی به نیازهای پهنای باند و فاصلهای دارد که سیگنال باید منتقل شود. کابلهای مسی برای مسافتهای کوتاهتر و برای انتقال دادههایی با پهنای باند متوسط به کار میروند. از طرف دیگر، کابلهای فیبر نوری برای فواصل طولانیتر و نیاز به سرعت بالاتر دادهها طراحی شدهاند.
رکها برای قرار دادن تجهیزات شبکه و سرورها در یک مکان مشخص و ایمن استفاده میشوند. رکها به طور معمول از فلز ساخته شده و امکان نصب انواع تجهیزات پسیو مانند پچپنلها، سوئیچها، روترها و سرورها را دارند. نصب صحیح رکها نه تنها از ایمنی تجهیزات محافظت میکند بلکه مدیریت و نگهداری آنها را نیز سادهتر میسازد. تجهیزات پسیو دیگر مانند پچپنلها و سوکتهای شبکه نیز باید به درستی نصب شوند.
داکتها و کانالهای کابلکشی به منظور هدایت کابلها در مسیرهای مشخص و جلوگیری از تداخل یا آسیب به کابلها استفاده میشوند. نصب داکتها به بهبود عملکرد و افزایش طول عمر کابلها کمک میکند و نظم و ترتیب به کابلکشیها میبخشد. همچنین، استفاده از این تجهیزات باعث میشود تا کابلها در محیطهای کاری یا اداری بهطور مناسبی قرار بگیرند و از آسیبهایی همچون گرهخوردگی یا فشار جلوگیری شود.
یکی از پرکاربردترین اجزای شبکههای پسیو، کابلهای فیبر نوری هستند که برای انتقال دادهها با سرعت بالا و مسافت طولانی طراحی شدهاند. کابلهای فیبر نوری از فیبر شیشهای یا پلاستیکی ساخته میشوند و نسبت به کابلهای مسی مزایای فراوانی دارند، از جمله کاهش تداخل سیگنال، سرعت انتقال بالا و کمترین میزان افت سیگنال. فیبر نوری به ویژه در شبکههای بزرگ و در فواصل طولانی مانند ارتباطات بین دیتاسنترها یا اتصال دفاتر مختلف به یکدیگر بسیار پرکاربرد است.
پس از نصب شبکه پسیو، نگهداری و عیبیابی صحیح شبکه اهمیت زیادی دارد. به منظور حفظ عملکرد بهینه شبکه، باید اطمینان حاصل شود که تمامی کابلها، پچپنلها و رکها در وضعیت خوبی قرار دارند و هیچ آسیبی به تجهیزات وارد نشده است. معمولاً پس از نصب، عملیات تست کابلکشی و بررسی سیگنالها برای اطمینان از عملکرد صحیح شبکه انجام میشود. این تستها میتوانند شامل تستهای کابلکشی، بررسی اتصالات و اطمینان از عدم تداخل یا آسیب در کابلها باشند.
برای طراحی یک شبکه پسیو کارآمد، باید از استانداردهای بینالمللی بهره برد. استانداردهای TIA/EIA-568 و ISO/IEC 11801 برای طراحی و نصب کابلکشیهای شبکه به ویژه در فضاهای تجاری و اداری به کار میروند. این استانداردها شامل تمام جنبههای طراحی شبکه از جمله انتخاب نوع کابل، نصب پچپنلها، رکها و سیستمهای مدیریت کابل میشوند. اجرای دقیق این استانداردها باعث میشود که شبکه به طور صحیح عمل کند و در آینده نیاز به تعمیرات و تغییرات کمتری داشته باشد.